selahattin demirtaş*
Çöplük
Hiç bir şehir çöplüğünde vakit geçirdin mi? Hayır. Çoğunuz onu uzaktan görmediniz bile. Kapitalizmin gerçekte ne olduğunu merak ediyorsanız, bir uğrayın derim. Orada doğal görünmeyi bilenler için sınıf çabasının tarihinin anlatıldığı bir akademi var. AVM’lerde sorunu bu kadar net göremiyorsunuz. Orası cafcaflı, aklını başından alıyor.
Ama bu kadar çöp mü? Burada her şey açık ve net. Bazen çöp yığınlarından birinin üzerinde durup etrafımdaki çöp yığınlarına bakıyorum. Neden bu kadar çok tükettiğine hayret ediyorum. Daha da önemlisi neden bu kadar çok şey ürettiniz? Daha da önemlisi, kölesi olduğunuz bu sistemi neden bir çok şeyi üretmek ve tüketmek için yarattınız? Sümerlerden daha mı memnunsunuz? İnkalardan daha barışçıl mısınız yoksa İndus Vadisi’nin kahverengi kabilelerinden daha mı güvenlisiniz?
Allah aşkına kendine ne yaptın? Oturduğun yere oturdun. Bu nasıl bir israf, bu nasıl bir terbiyesizlik? Yedi milyar insan aşırı tüketimi bir haftalığına durdursaydı, kapitalizm çökerdi. Bu yüzden yirmi dört saat durmaksızın tüketmeniz gerekiyor ve bunun için de doğal olarak yirmi dört saat üretmeniz gerekiyor. Dünyadaki kaynaklar sınırlıydı, tükenmek üzereydi, üretimin her aşamasında korkunç bir emek sömürüsü yaşanıyordu, doğa bir daha toparlanamadan yok oluyordu, tüm insani maliyetler birer birer yozlaşıyorken, biz yok olmak için can atıyorduk. tüketim çılgınlığına dahil; Sevginin, saygının, şefkatin, dayanışmanın, paylaşmanın, sevginin, onurun, haysiyetin bir kuruş değeri varsa kimin umurunda… Umurundaysa tüketme oğlum; Kapitalizm düşsün.
Belki otuz beş çeşit mısır gevreği seçeneğiniz yok ama doyacaksınız. Endişelenme, sütlü mısırı koçanından kopartabilirsin, taze. Organik, ucuz, herkese yetecek kadar. Ve günde on saat çalışmak zorunda kalmadan, terleyene kadar bilmiyorum.
Tamam, sanırım bu kadar boş propaganda yeter. Bakın çöpçünün beyin damarlarını açıyor diyeceğim, güleceksiniz. Güle güle, benim neyim var? Umurumda değil. Bu çöplük olmasaydı hayatımdaki bu kadar çok sorunla baş edemezdim. Burası beni düzeltti.
Birkaç gündür sabahları uyanmakta güçlük çekiyorum. Tüm vücudum kaskatı kesilmiş halde yataktan güçlükle kalkıyorum. En çok sırtım ağrıyor; Sanırım yatağı değiştirmem gerekiyor. Ne de olsa yatak dediğim şey, hamuru olan iki şiltedir. Sanırım bu akşam gelen materyallerin ortasında daha uygun bir şeyler bulacağım. Her şeye alıştım ama vücudum o lanet yatakla uyum sağlayamadı. Çocukluğumdan bu yana yirmi yedi yıl sıradan yataklarda yattığımda…
İlk başta koku biraz bunaltıcıydı. Ama ikna olmuştum. Artık bu kokuya bile bayılıyorum. Yanmak üzere. Hayatın gerçek kokusu. Şehir çöplüğü gibi kokuyor derdim ama burası aslında şehir çöplüğü. Beş aydır burada yaşıyorum. Tam olarak dört ay on sekiz gün. Duvara astığım kocaman bir kartonum var, üzerine her gün için bir çentik atıyorum, tutsak gibi. Çok fazla rüzgar olduğunda duvardan düşer. “Evim” bir gün uçup giderse şaşırmam. Onu kendim yaptım. Birkaç tahta direğin üstünü naylonla kapladım, mesken oldu. Kapısı yoktur; Naylonu kaldırdım ve içeri girip çıkmak için eğildim. Kapı olmayınca kapıyı çalan da olmuyor. Bu yol daha doğru. İstesem bu çöplükteki malzemelerden bile evin hükümdarını yapabilirim. Beş yıllık makine mühendisiyim. Benim adım Ahmet, bu ortadaki. Ben Batman’lıyım.
Neden bir makine mühendisi şehrin çöplüğünde yaşıyor dersiniz?
Anlatıyorum. Ama bekle, önce kahvaltımı yapayım. Burada yemek düşüncesi yok. Çöpe atılanları bilseydin market arabasını alır doğruca buraya gelirdin.
Burada da bir mafya var. Öyle rastgele gelip çöpü toplamana izin vermezler. Neyse ki burası Hakkarlıların kontrolünde olduğu için benim için iyi bir eş oldular. Benim küçücük sarayımla konuşmuyorlar. Hatta nasıl olduğumu sormak için uğradılar. Geldiklerinde içki ve nevale getirirler; çöplükten tamamen doğal. Bu iyi. Konuyu dağıtmak istemiyorum, Eleni’den bahsediyordum. anlatıyor muydum? Sana anlatacağım.
*
Dayanışma amacıyla DAİŞ’in Kobani’ye düzenlediği saldırıdan kaçarak Suruç’a sığınanların kaldığı mülteci kampını ziyaret eden Eleni’nin gözleri, Hülya Avşar’ınkilerle aynıydı. Dudakları ise DAİŞ katliamlarından kaçarak Mardin’e sığınan Êzidî Kürtlerin kaldığı kampı ziyarete gelen Angelina Jolie’nin dudaklarına benziyordu ama daha önce silikon almıştı. Uzun, güzel bir yüzü vardı; uzaktan bana Julia Roberts’ı hatırlattı. Artık bir mülteci kampımızı ziyarete gelmediği için Julia’yı yakından görme şansım olmadı.
Eleni ve ben bu kampların istekli çalışanlarıydık. Çocuklara manevi takviye teklif etti; Kampların yapımında mühendis olarak çalışıyordum. Tanık olduğum acıyı, vahşeti, yıkımı, travmaları, utancı ve çaresizliği size uzun uzadıya anlatabilirim. Biraz insanlığın varsa, sarsılırsın. Ama ben size aşktan bahsetmek istiyorum çünkü aşkın olduğu yerde umut da vardır. İnsan başka nasıl hayatta kalabilir?
Vahşetten kaçarak sınırı geçerek üzerimize akın eden onbinleri görünce yeryüzünde hiçbir şeyin eskisi gibi olmayacağını düşünüyor; Keyifli kahvaltı sofralarında kekikli biberli zeytin, huzurlu tatil sabahlarında baharatlı çörekler, okul önlerine saklanan acemi aşıklar ve nohut tarlalarının asi kızıl gerillası gelinciklerle buluşmayacağına üzülüyor; Önü sulanıp süpürülen sabahçı kahvesinde, radyodan kaçak çay kokusuna karışan türkülerin neşesini, neşe ve neşeyi bir daha duymayacağınızı düşünerek yıkılırsınız. Bir şekilde yolunu şaşırıp Batman’a gelen ünlü şairin küçük bir kafede ağzına kadar dolu dolu okuduğu ama yine de gözyaşları içinde okuduğu şiirlerin hüznü. Gelenler, sözde yol boyunca geçtikleri coğrafyanın binlerce yıllık acılarını, acılarını omuzlarında taşıdılar. O gün, o saatte, elinden geldiğince hızlı bir şekilde onlar için bir şeyler yapmak istiyorsun. Yoksa o bela bir daha silinmeyecekmiş gibi tüm dünyayı ele geçirecekmiş gibi panik içinde ortalıkta dolanırsın. Gelenler yorgun, aç ve gözlerinde korku var. Kürtçe ağıt yakıyorlar, sen Kürtçe teselli ediyorsun ama onlar yine de uzaya saçılmış toz zerreleri kadar boş, meçhul, sahipsiz, kendi vatanlarında topraksız hissediyorlar. Hiçbir lanet, hiçbir dua işe yaramaz. Küfür edecek bir düşmanın bile yok. Bu cephenin arkası; topların yerine ağlayan çocukların, inleyen kadınların, ağıtların sesleri yükseliyor ve artık çok geç. Şimdi yaşama zamanı; Hayata tutunmak, umuda tutunmak lüks değil, zorunluluktur, görevdir.
Ben de hızla Batman’dan Mardin’in yardımına koştum. Belediyeler, sivil toplum kuruluşları ve binlerce gönüllü şimdiden çalışmalarına başladı. Bir kampın inşası için proje sorumlu ekibinde görev aldım. İlk etapta çadırkent kurulacaktı ama altyapı, kanalizasyon, lavabo ve tuvaletler, çadır yerleşim planlarına ihtiyaç vardı. Hepsini birlikte yaptık. Üç gün içinde çadırlar da dahil olmak üzere her şey kabaca tamamlandı, ardından keder kervanı geldi ve sessizce kampa yerleşti. Günlerdir ilk defa o an havadaki oksijeni fark ettik ve biraz nefes aldık.
Kampın eksik kalan işleri için birkaç gün daha çalışmak zorunda kaldık. Ayaklarımda lastik çizmeler ve kafamda baretle koşuyordum. O gün aydınlatma direkleri vinçle yerine çakılırdı. Sağlık ve uygulama merkezi olarak planladığımız büyük çadırın yanından geçerken bir kadın “Görüyor musun?” dedi. geri aradım Çadırın girişindeki el arabasını işaret ederek, “Bu molozu temizlememize yardım eder misin dostum?” diye sordu. Türkçeyi Avrupa aksanıyla konuşuyordu ama ricasını yinelerken Avrupalıdan çok Kızıla benzeyen bu dünya meleğine bakınca şaşırmış olmalıyım. Sanırım kamptaki işçilerden biri olduğumu düşündü. Varsın olsun. Alçakgönüllü olma ve onu daha sonra şaşırtarak etkileme fırsatım oldu. “Tabii. Hemen döküp getiririm,” dedim, dolu el arabasını zahmetle alıp çamurun içinden kazı alanına doğru iterken. Boş arabayla çadırın önüne geldiğimde. , melek çıktı ve bana teşekkür etti.
Muhtemelen yurt dışından yardıma gelen gönüllülerden biri olduğunu düşündüm. İçeride birkaç bayan çadırı düzenlemekle meşguldü. Burası sağlık ocağı olacağı için beş yatak, paravan, muayene masası filan konulmuştu; Hanımlar son düzenlemeleri yapıyorlardı. Meleğin doktor olabileceği aklıma geldi, bu durumda benim işçi olduğumu düşünmesi iyi bir fikir olmazdı.
Bu yüzden şansımı biraz düşürürdü. Yanlışsam düzeltin, dünyada kaç doktor bir işçiye aşık oldu? Herkes kendi eşitiyle seks yapacak! Tam bir barbarlık! Ancak bu tarihi hatayı bugün burada düzeltmek benim için zorunlu değil. Ben mühendisim abi doktora aşık olma yetkisi bana verildi ne yapayım! Ama ham olmadan mühendis olduğumu nasıl söyleyebilirim? Daha fazla düşünemedim, elimi uzattım ve “Ben Ahmet. Başka işin varsa yardımcı olabilirim” dedim. “Ah, seni tanıyorum Ahmed. Değil mi?” “ilk günkü toplantıda gördüm” deyin mi? Peki ben bu arkadaşı nasıl görmedim? “Ben Elena. Fransa’dan geldim. Psikoloğum” diye ekledi ve benim için gün ağardı. “Ben de makine mühendisiyim. Mühendislik işi varsa haber ver, hemen dönerim” dedim. “Ah evet. Aslında var” diye yanıtladı. Çadırın önündeki küreği aldı ve uzattı, “Şu çamuru en azından yola kadar temizleyebilirsin” dedi ve çadıra girdi. Küreğin sapı elimdeydi ve öylece durdum.
Kadınlar bu kadar acımasız olmak zorunda mı?
Acılar dolu bu mülteci kampında yıldız sanatçılardan kopyala yapıştır yaparak seni anlatacak yüreği gösterdim, kürek sapı ne Allah aşkına? Tamam hepimiz gerginiz, üzgünüz, kızgınız ama birbirimize kızgın değiliz, bunun farkındayız.
Yoksa Eleni de IŞİD’e olan öfkesini bu şekilde mi yansıtıyor? Ben küçükken annem babamla “Kurê kere” diyerek beni kalaylardı. Kızgınlık ve küfürlerin asıl amacının babam olması adettendir.
Ancak lanet doğrudan ona yöneltilmediğinden ses çıkaramadı ve babam lanetle kalacaktı. Karşılığında annemin yanında “Kurê kere” diye bana beddua ederdi. Aslında onların kederi farklıydı ve böyle zamanlarda evden uzaklaşmak en iyisiydi. Hayır, kargaşadan değil, kesinlikle yatak odasında biterdi. Yani fakirlerin fantezisi çok fazlaydı.
“Girişi temizledim,” dedi, yoldaki çamuru temizleyip başımı çadırın içine sokarak. Gerçekten bir mühendislik işin varsa bana haber ver” diye geri dönüyordum.
Eleni, tatlı Fransız aksanıyla diğer hanımlara, “Mühendisleriniz buraya çay getirebilir mi kızlar?” diye sordu. sormuyor mu Mümkün değil! Açıkça şaka yapıyor hanımefendi. Diğer genç bayanlardan biri
“Oh evet. “Mühendisler statik ve denge konularının gayet iyi farkındalar, bu nedenle çay dökmeden tepsiyi taşıyabiliyorlar” dedi. Eleni daha sonra bana döndü ve “Peki o zaman bize dört çay getirir misin mühendis arkadaşım?” dedi. Bunu söylediğinde, ağlamamak için kendimi tuttum. Kulaklarıma kadar kızardığımı hissettim.
Ama çabucak iyileştim ve kendimi dinlenmeye davet ettim. Burası bir mülteci kampıydı ve sonuçta hepimiz gönüllüydük. Kimin ne yaptığı önemli değildi. Önemli olan işlerin yolunda gitmesiydi. Ayrıca, statümüz ve sosyal kimliklerimiz, insani bedellerin yanında hiç kalır, değil mi? Çay almaya giderken yol boyunca bunlarla kendimi teselli etmeye çalıştım, aslında içimden ağlıyordum. Kendimi aşağılanmış ve alay edilmiş hissettim. Hayır, sonuncusu çok fazlaydı. Yine de bunu insanlığın kutsal bir görevi olarak görerek karton bardaklarda çay getirip çadırın kapısında Eleni’ye verdim, yüzüne bile bakmadan eğilerek döndüm ve yürüdüm. O çağırdı. Tekrar ne olduğunu düşünmek için geri döndüğümde elinde tepsiyle yanıma geldi ve dudağıma bir öpücük kondurdu, “Mersi” dedi.
Kadınlar bu kadar tatlı olmak zorunda mı?
Eleni, Ermeni bir baba ve Türk bir anneden Fransa’da doğdu. Ezidi Kürt mülteci kampına hevesli takviyeler için gelişi muhtemelen Angelina Jolie kadar yankı uyandırmadı, ama bir öpücükle geçmişimi ve geleceğimi bir yara bandıyla yapıştırmayı başardı. Yara bandı hala orada. Çıkarırsam kanamaya başlayacak, hayatım ikiye bölünecek. Bir daha bir araya gelmeyecek.
Kamplarda üç ay birlikte çalıştık ve yakın arkadaş olduk. Yine öpüşmedik. İlki bir öpücük bile sayılmazdı. Beni öptü ve ben bayıldım. sonra gitti
Eleni. Aniden. veda etmeden. Yaklaşık altı ay sonra cenazesinin Fransa’ya götürüldüğünü okudum. Bütün medya bunu yazdı. Şengal’de DAİŞ’e karşı savaşırken… Kahramanca…
Kadınlar bu kadar pahalı olmak zorunda mı?
Eleni ve onun gibi insanlar hakkında her zaman çok düşündüm. İnandığı gibi odunsuz yaşayabilmek, inançları uğruna ölse bile her şeyi yapabilmek… Bu iki kelimeyle anlatılabilecek bir konu değil ya da bir ülkede yaşamaya karar vermiş birinin. benim gibi şehir çöplüğü gözetleyebilir. Bana göre bu sonsuz evrende yaşamlarımızın derin bir anlamı yok. Doğuyoruz, hayatta kalmaya çalışıyoruz, ürüyoruz, ölüyoruz. Bu kadar. Bilimsel olarak burada bir mucize yoktur. Her şey normal ve olması gerektiği gibi. Mucizeyi işin içine katmayı başaranlar Eleni gibidir. Hayatın bu mucizevi anlamı olmasaydı, kesinlikle günde on kez intihar etmeye çalışırdık. Çünkü yeryüzünde sıradan hayatımızı kötülükleriyle boğmaya ve çekilmez hale getirmeye yemin edecek şekilde evrimleşmeyi başarmış canlılar vardır ve bunlara da “insan” denir. Eleni gibi, insanlar da bu “insanların” bozduğu kozmik dengeyi her seferinde daha yeterli bir şekilde yeniden inşa ediyorlar. Ve gerektiğinde ölerek bu dengeyi sağlarlar ve evet güzelliklerin yüzü dünya sularına döner. Eleni’ye ne kadar aşık olduğumu o öldükten sonra anladım.
Kadınlar bu kadar güzel olmak zorunda mı?
Şehir çöplükleri her zaman duman ve yanık kokar. İçeriden yanan çöp. Durmaksızın. İlk zamanlar dayanılmazdı, şimdi bu koku olmadan yaşayamayacağımı hissediyorum. Çürüklüğün pis kokusunu ağır bir halde üzerinde taşıyan çöplüklerin havasını boğan ve dayanılmaz hale getiren de işte bu yanık kokusudur.
Buradaki her şey çöp olmak için senkronize görünüyor. Ama durum pek öyle değil; Zengin ve fakir mahallelerden taşınan çöpler arasındaki fark, bariz bir sınıf çelişkisine, hatta sınıf çatışmasına yol açar. Uzaktan bakıldığında bile hangi çöp zirvesinin varlıklı bir mahalleyle ilgili olduğunu anlayabilirsiniz, çünkü orada martılar birikmiştir ve en vahşi çatışmalar o çöpler üzerinde yaşanır. Karışık pizzadan orta pişmiş bifteğe, kırmızı şaraptan tekilaya kadar her şeyi bulmak mümkün. Sabırlı olup “reyonları” yeterince gezerseniz taze mevsim çileği, yarım Nutella, vibratör, Kars kaşarı, pembe tanga ve hatta zeytinli çavdar ekmeği bulabilirsiniz.
Aslında bir gece buraya saklanmak için geldim. Polisten saklanıyordum. Gidecek başka yerim yoktu. Ancak arkadaşlarım iki hafta boyunca sığınağıma yardım edebildiler ya da dayanabildiler. İki-üç gün yanlarında kaldıktan sonra her biri ya açıktan ya da müstehcen bir şekilde ayrılmamı istedi. Şimdi tehlikeli bir şekilde yanılmadığım ortaya çıktı. Beni sadece sorgulamak için arıyorlardı. Belli ki biraz zekaları vardı. IŞİD ile bazı devlet yetkilileri arasındaki iş birliğini kanıtlayacak belgelere ulaşmak üzereydim. Ben o belgelere ulaşamadan polisler bana ulaşarak bir devlet skandalının önüne geçmeye çalışıyordu. Bunu biliyordum çünkü bana o kanıtı getirecek kişi bir polisti. Bir Fransız polisi, Eleni’nin ağabeyi.
*Eski HDP Eş Genel Başkanı
